در این نوشته ی کوتاه در رابطه با این موضوع برایتان می نویسم:

چگونه موسیقی باخ را بشنویم ؟

موسیقی باخ از آنجا که تماماً مربوط به دوره ی باروک است باید از این دوره شناختی کافی داشت .

دوره ی باروک تفاوت بسیار مهمی با دوره ی رنسانس دارد ، این تفاوت گسترش نوشتن آثار شخصی با تکیه بر اندیشه های دینی یا مذهبی می باشد.

آثار یوهان سباستین باخ به طور کلی مربوط به چهار نوع از الهامات است :

1 – مذهبی

2 – طبیعت (بصری) قابل مشاهده

3 – علاقه به مسیح

4 – طبیعتِ روح والای باخ

آثار مذهبی باخ مانند کریسمس ها یا میلاد مسیح به ویژه موضوعات روزانه ی مردم آن دوره را در بر می گرفت به عنوان مثال جشن های کریسمس یا شادی مردم آلمان در دوره ی باروک ارتباطی مستقیم با کلیسا و آواهای شیرین رنسانسی داشت .

در آثاری مانند کنسرتو های براندنبورگ یا سونات فلوت می توان شکوه طبیعت را دید همچنین انتقاد بر آن را در انواع کنسرتو های هارپسیکورد باخ می توان حس کرد .

علاقه باخ بر مسیح موجب شد تمامی آثار با کلامش را در وصف مسیح بنویسد تا آنجایی که انجیل به روایت متی هنوز یکی از  بزرگترین آثار مذهبی جهان به شمار می رود توجه کنید نوشته شد یکی از بزرگترین ، در جهان هنر به ویژه موسیقی واژه ی برتر تعریفی ندارد.

در این میان آثاری را باخ نوشت که بسیار تلخ یا اندوهگین بود همان پرلود های زمان مرگ همسرش یا مشکلات بینایی خود مانند ویوالدی که در دوره ی بیماری اش همان تنگی نفس  یا رنج های عمومی هنرمندان با توجه به شرایط زیستنشان آثاری را می نویسند که اگر از خود اندیشه ی شخصی با تکیه بر روح والای انسان نداشته باشند هیچگاه به اثری تبدیل نخواهد شد.

تا اینجا به چهار الهامات باخ به طور بسیار مختصر پاسخ دادیم اما تمامی این اشارات پیش نیازی بود برای نوشتن موضوعی بسیار مهم و اساسِ تاریخ موسیقی کلاسیک : چگونه موسیقی باخ را باید شنید؟

بسیاری از عزیزان به اشتباه بر این باورند که مطالعه جهان هنر یا تجربه ی آثار هنری باید بدون برنامه ، کاملاً از درون فرد شکل گیرد ، به طور کلی شاید درست باشد اما اگر اینگونه تصمیم بگیریم بسیاری از مخاطبان موسیقی در مرور زمان علاقه خود را به آثار باخ و در نهایت موسیقی کلاسیک از دست داده و هیچ وقت تجربه ی داشتن روحی والا ، همچنین پایدار نخواهند داشت.

پس چگونه باید شنید ؟ آیا فرمی مشخص دارد ؟  بله ، با تلاشی بی کران به این نتیجه رسیده ام و علاقه داشتم با شما عزیزان به اشتراک بگذارم تا واژه ی غیر قابل آموزش از این موضوع کنار رود.

در ابتدا باید این سوالات را از خودتان بپرسید:

 شناخت شما از جهان هنر تا چه میزان است ؟

از دوره ی باروک به غیر از موسیقی چه می دانید؟

موسیقی دوره رنسانس را شنیده اید ؟

تاثیر کلیسا و مسیحیت را در اندیشه ی هنرمندان بررسی کرده اید؟

مواجه خودتان با جهان معترض گونه است یا ستایش گر؟

با عناوین سونات ، کنسرتو ، ویولا و…. آشنایی دارید؟

از تاریخ اروپا چه قدر می دانید؟

ارتباط خدایان یا افسانه های یونان با جهان چگونه است؟

سوال آخر مهم ترین است : از خودتان اندیشه ای با تکیه بر سرشت پاک انسانی دارید یا صرفاً هنر را به خاطر سرگرم شدن دنبال می کنید؟

پس از اینکه با این سوالات روبرو شدید شاید از خودتان بپرسید ، مخاطبی که از موسیقی باخ لذت می برد و با این سوالات آشنایی ندارد می تواند صحت این فرم را از بین ببرد!

برایتان صمیمانه می نویسم، متاسفانه در گذشته های نه چندان دور ، نوع زیستن و شرایط حاکم در جامعه باعث می شد هر انسانی حداقل آشنایی کلی با نوع مطالعه داشته باشد ، در جهان فعلی با وجود پیشرفت های روز افزون علم ، افسوس باید خورد که هیچ آشنایی جدی در هیچ زمینه ای نمی توان یافت که انسانی بتواند با آن زیست کند یا از آن تاثیر بگیرد ، در رابطه با جهان هنر منظورم است .

تمامی این سوالات باعث می شود در نهایت شما عزیزان به زمانی که باخ می زیست نزدیک شوید تا  بتوانید شرایط روحی و مقابله ی باخ با جامعه را بهتر درک کنید ، اگر همینطوری بروید به اثری از باخ به عنوان مثال Mass in B minor برخورد کنید یا آن را بررسی کنید در ابتدا کاملاً با شما در تضاد است چون از مسیحیت ، انجیل به روایت متی ، نوع زیستن باخ یا تصمیم گیری باخ برای نوشتن این مجموعه همچنین تاثیرات زیبایی شناسی آن آگاهی لازم را ندارید.

بسیاری از عزیزان موسیقی را مانند آثار سینمایی دسته بندی می کنند مانند : در ابتدا آثار فوگ آخر او را بشنوید در نهایت آثار ابتدایی باخ ، این موضوع کاملاً اشتباه است مانند اینکه در ادبیات کلاسیک از داستایفسکی در ابتدا جنایات و مکافات را بخوانید در ادامه ی آن یادداشت های زیر زمینی ، در  صورتی که عکس این موضوع درست است بدون شناخت اگزیستانسیالیسم شما نمی توانید از جهان با شکوه این دو رمان لذت ببرید و شناخت بسیاری از فلسفه های دیگر که در این مقاله یا نوشته نمی شود به آن اشاره کرد. ( در مقالاتی دیگر به این موضوع حتماً خواهیم پرداخت)

می دانم شاید از خواندن این نوشته خسته شده باشید اما اگر تا همینجا خوانده اید بسیار از شما عزیزان سپاس گذارم .

پس باید موسیقی باخ را چطور شنید ؟

در ابتدا پس از مطالعه ی آن سوالات ابتدای این مقاله یا نوشته ی کوتاه نیمی از موضوع برایتان آشکار شد ، در نهایت اِشراف به آن موضوعات باعث می شود عناوین شناسی را بیاموزید و بدانید فلوت سونات باخ هیچ ارتباطی با آثار کُرال او ندارد .

باخ ابتدا و انتهای موسیقی است ، با شجاعت تمام این را برایتان می نویسم چون هر آنچه که انتظار داشته ام از موسیقی و جهانِ بی کرانش باخ به من هدیه کرد.

اگر به تازگی با موسیقی کلاسیک آشنا شده اید ، ویولن کنسرتو های باخ را بشنوید ، اگر نوازنده هستید ، ویولن سونات های او بسیار پیشنهاد میشه در نهایت اگر اندیشمند هستید که وظیفه ی هر انسانی است که سفر کند به سوی شنیدن انجیل به روایت متی .

در این میان حتماً از BWV 1 شروع کنید تا BWV 39 تمامی فُرم موسیقی مذهبی باخ در این 39 بخش قابل بررسی است سپس از BWV 1007 تا BWV 1079 را بشنوید تا آماده ی شنیدن آخرین مجموعه ی باخ باشید همان فوگ نهایی .

BWV 1080 برای فیلسوفان ، نوازندگان چیره دست ، منتقدان موسیقی فراتر از نقد است ، هنوز سوال است این همه سادگی چرا باید تا این میزان پیچیده باشد؟

سعی کنید تمامی این آثار را با ساز اصلی آن بشنوید همان فرمی که نوشته شده اگر هارپسیکورد است ، پیانو نشنوید.

در BWV 39 می آموزید بخشش و خیر خواهی یا دعوت انسان ها برای نیکوکاری بسیار زیباتر از تصوری انتقادیست .

پس سفر تدریجی یا تکامل روح والای خود را با آثار باخ کاملاً آشکار ، تجربه خواهید کرد ،  این است آن تکاملی که هر انسان مطابق با گذشته و شناخت از خودش آن را می آفریند پس توصیه ی کلی منجر به عملی آگاهانه در نهایت دستاوردی با شکوه هرچند متفاوت اما ابدی می شود.

نویسنده : مهران محمدی

سوالات خود را در قسمت دیدگاه می توانید بیان کنید برای شنیدن بخشی از آثار منتخب باخ کافیست بر روی لینک زیر کلیک کنید.  

آثار یوهان سباستین باخ